Nghiên cứu: Xe điện gây say xe hơn xe xăng

• Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra một cách rõ ràng rằng hiện tượng say xe thường xảy ra trong xe điện với tần suất cao hơn so với xe chạy xăng dầu truyền thống.

• Nghiên cứu mới nhất có thể giải thích lý do căn bản – sự thiếu vắng những dấu hiệu cảm giác mà hệ thần kinh chúng ta đã quen thuộc từ lâu.

Xe điện (EV) mang đến trải nghiệm vận hành vô cùng êm ái và tinh tế. Chúng không tạo ra tiếng động cơ gầm rú hay rung lắc đặc trưng như những chiếc xe chạy xăng dầu truyền thống mà chúng ta đã quen thuộc suốt hàng thập kỷ qua.

Tuy nhiên, chúng cũng có khả năng gây ra triệu chứng say xe cho một số hành khách nhiều hơn đáng kể so với xe chạy xăng dầu. Điều này dường như tạo ra một mâu thuẫn thú vị – khi ai đó trong xe cảm thấy hơi khó chịu do say xe, chẳng phải chúng ta đều bản năng cố gắng lái xe êm ái nhất có thể để giúp họ cảm thấy thoải mái hơn sao?

Tuy nhiên, một nhà nghiên cứu hàng đầu hiện nay cho rằng chính sự êm ái hoàn hảo của trải nghiệm EV lại chính là vấn đề cốt lõi. Não bộ của chúng ta có thể đã tiến hóa và quen với việc sử dụng tiếng ồn động cơ cùng chuyển động rung lắc của xe chạy xăng dầu để hiểu và xử lý thông tin về chuyển động trong không gian. Khi thiếu vắng những tín hiệu quen thuộc này, hệ thần kinh có thể bị mất phương hướng và gây ra cảm giác khó chịu.

Ưu Thế Công Nghệ Của Xe Điện

• Tính chất vượt trội của EV khiến chúng mang lại trải nghiệm vô cùng êm ái và cân bằng hoàn hảo.

Động cơ xăng dầu truyền thống tạo ra mô-men xoắn theo một quá trình thời gian nhất định. Với những công cụ và kỹ thuật phù hợp, các nhà thiết kế tài năng có thể rút ngắn thời gian đó chỉ còn vài giây ngắn ngủi. Nhưng một động cơ tự nhiên vẫn sẽ mạnh mẽ hơn đáng kể sau hai giây so với một giây sau khi bạn nhấn bàn đạp ga. Đây chính là "đường cong mô-men xoắn" mà các tạp chí ô tô đã miêu tả và phân tích trong nhiều thập kỷ qua.

Ngược lại, động cơ điện tạo ra 100% mô-men xoắn ngay lập tức không có độ trễ. Không có đường cong phức tạp nào cả, chỉ có sức mạnh tức thời hoàn hảo.

Khả năng cung cấp mô-men xoắn tức thì của động cơ điện mở ra những mức độ tăng tốc chưa từng đạt được với công nghệ động cơ đốt trong truyền thống. Hiện nay, có một số xe EV hạng sang tự hào sở hữu thời gian tăng tốc từ 0 đến 100 km/h dưới ba giây đáng kinh ngạc nhưng vẫn thoải mái chở được một gia đình năm người một cách êm ái.

EV cũng sở hữu độ cân bằng đáng kinh ngạc về mặt kỹ thuật và vật lý.

Một chiếc xe chạy bằng động cơ đốt trong yêu cầu một khối động cơ nặng nề được đặt ở phía trước hoặc phía sau khoang hành khách. Đó là thách thức chính mà các kỹ sư hệ thống treo phải đối mặt hàng ngày – họ phải tinh chỉnh lò xo và giảm chấn một cách tỉ mỉ để làm cho xe có cảm giác cân bằng khi trọng lượng phân bố không đồng đều.

Trọng lượng của EV chủ yếu tập trung ở bộ pin, thường bằng phẳng và rộng gần như bằng toàn bộ chiều dài và chiều rộng của xe. Với thiết kế này, rất khó để không giữ chúng trong trạng thái cân bằng hoàn hảo.

Khi Sự Hoàn Hảo Trở Thành Vấn Đề

• Não bộ của chúng ta đã quen với sự gồ ghề, và điều đó có thể đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa say xe.

William Emond, một nghiên cứu sinh tiến sĩ chuyên nghiên cứu về hiện tượng say xe tại Đại học Công nghệ Belfort-Montbéliard ở Pháp, đã chia sẻ với tờ Guardian của Anh rằng âm thanh và độ nghiêng của một chiếc xe chạy xăng dầu đóng vai trò quan trọng giúp não bộ xử lý và hiểu về tốc độ di chuyển của chúng ta trong không gian.

"Nếu chúng ta đã quen với việc di chuyển trong các xe không phải EV, chúng ta thường hiểu và diễn giải chuyển động của xe dựa trên các tín hiệu quen thuộc như tiếng máy, rung động của động cơ, cảm giác mô-men xoắn, v.v. Tuy nhiên, việc di chuyển trong EV lần đầu tiên tạo ra một môi trường chuyển động hoàn toàn mới cho não bộ, điều này đòi hỏi quá trình thích nghi," ông giải thích một cách chi tiết.

"Khi các lực chuyển động được não ước tính hoặc dự đoán khác biệt với những gì thực tế trải nghiệm, thì não bộ diễn giải sự 'không khớp thần kinh' này như một tình huống xung đột và mâu thuẫn," Emond phân tích sâu sắc. Đó chính là nguyên nhân căn bản gây ra hiện tượng say xe khó chịu.

Giải Pháp Thích Ứng Và Công Nghệ

• Các nhà sản xuất ô tô có thể chống lại một số điều này thông qua việc tích hợp âm thanh thông minh.

• Điều này cũng có thể dần dần mờ dần và biến mất khi chúng ta dành nhiều thời gian hơn trong môi trường EV.

"Nhiều bài báo nghiên cứu khoa học đã đề xuất rằng hiện tượng say xe trong các EV tự động có thể được xử lý hiệu quả bằng cách sử dụng các tín hiệu hình ảnh đa dạng, chẳng hạn như màn hình tương tác thông minh và ánh sáng môi trường thích ứng, hoặc các tín hiệu rung để cho phép não bộ của hành khách dự đoán các thay đổi chuyển động," tờ Guardian ghi nhận một cách chi tiết.

Apple gần đây đã phát hành một tính năng đột phá cho iPhone dựa trên cùng ý tưởng nghiên cứu đó. Nó sử dụng các chấm động trên màn hình điện thoại phản ứng theo thời gian thực với chuyển động của xe để cung cấp cho não bộ thêm một dấu hiệu cảm giác quan trọng.

Các nhà sản xuất ô tô cũng có thể hỗ trợ đáng kể với những âm thanh giống như xe hơi truyền thống hơn trong những chiếc xe yên tĩnh của họ. Các nhà thiết kế ban đầu đã tập trung mạnh mẽ vào việc làm cho EV hoàn toàn yên tĩnh trong những ngày đầu phát triển công nghệ EV. Nhưng hiện nay, một số mẫu xe có menu đầy đủ các tùy chọn âm thanh đa dạng và phong phú.

Hyundai Ioniq 5 N có thể vui đùa giả lập tiếng gầm của động cơ truyền thống một cách sinh động. BMW i5 sở hữu các thiết lập âm thanh từ những âm thanh như trong phim khoa học viễn tưởng đến gần như những hợp âm từ một cây đàn organ cổ điển.

Emond cũng nhấn mạnh rằng, tuy nhiên, sự tiếp xúc đơn giản có thể mang lại hiệu quả tích cực đáng kể.

"Khi phát hiện một môi trường chuyển động mới, não bộ cần phải quen dần theo thời gian vì không có kiến thức từ kinh nghiệm trước đó trong bối cảnh như vậy," ông chia sẻ. Nhiều trải nghiệm hơn trong EV có thể là tất cả những gì não bộ cần để thích nghi và quen thuộc hoàn toàn.

Một số thuật ngữ:

• EV (Electric Vehicle): Xe điện sử dụng động cơ điện và pin để vận hành thay vì động cơ đốt trong chạy xăng dầu.

• Mô-men xoắn (Torque): Lực xoắn tạo ra chuyển động quay, quyết định khả năng tăng tốc của xe.

• Động cơ đốt trong: Loại động cơ truyền thống đốt cháy nhiên liệu (xăng/dầu) để tạo ra năng lượng cơ học.

• Say xe: Tình trạng khó chịu do mâu thuẫn giữa tín hiệu thị giác và cảm giác cân bằng trong tai.

• Đường cong mô-men xoắn: Biểu đồ thể hiện mức mô-men xoắn động cơ tạo ra ở các vòng tua khác nhau.

Ban biên tập GuuXe.